Impulsy z komórek zmysłowych błędnika przewodzone są nerwem przedsionkowym, który biegnie razem z nerwem słuchowym do jąder przedsionkowych pnia mózgu (gdzie zaczyna się już ośrodkowy układ nerwowy). Jądra przedsionkowe to skupiska neuronów, w których następuje „przełączenie impulsu” do innych dalszych struktur (działają jak rozgałęziacz przepływu prądu), m. innymi do nerwów odpowiedzialnych za skojarzony ruch gałek ocznych.

Dzięki odruchowi przedsionkowo-ocznemu możemy płynnie śledzić wzrokiem poruszający się przedmiot, lub otoczenie - kiedy sami jesteśmy w ruchu. Oprócz połączeń w pniu mózgu z jądrami zawiadującymi  ruchem gałek ocznych, z jąder  przedsionkowych przewodzone są informacje do mózgu i móżdżku – głównej struktury odpowiadającej za  równowagę.

Błędnikowe zawroty głowy zwykle  mają charakter  układowy, czyli chory ma wrażenie wirowania otoczenia . Często towarzyszy oczopląs oraz wymioty, a w niektórych chorobach zaburzenia słuchowe , takie jak szum uszny, gwizd oraz niedosłuch czy też uczucie zatkanego ucha. Objawy nasila zamknięcie oczu (utrata fiksacji).

Choroby uszkadzające błędnik to najczęściej schorzenia ucha - zapalne, pourazowe, rzadziej-nowotworowe, również naczyniowe i autoimmunologiczne. Towarzyszące uszkodzenie słuchu lub dolegliwości usznopochodne mają duże znaczenie lokalizacyjne, co ułatwia diagnozę.Zajmuje się nimi laryngolog lub audiolog.

Do częstych przyczyn zawrotów błędnikowych należą tzw. łagodne położeniowe zawroty głowy, związane z przesunięciem otolitów z łagiewki do kanałów półkolistych błędnika i drażnieniem mechanicznym receptorów wyściełajacych kanały półkoliste. Występują czasem po urazach głowy oraz u osób w średnim i starszym wieku.  Napady takich zawrotów trwają bardzo krótko, zależą od ruchu głowy w zajętej płaszczyźnie, są bardzo silne, często towarzysza im wymioty i inne objawy wegetatywne jak bladość, przyśpieszenie lub zwolnienie rytmu serca, silne poty, strach.

Inną bardzo częstą przyczyną układowych zawrotów jest choroba lokomocyjna, najczęściej występująca u dzieci. Istotą choroby jest zaburzenie integracji układu przedsionkowego i wzrokowego. Pomocna jest fiksacja, która polega na uważnej kontroli wzrokowej przesuwających się obrazów.
Łagodna nawracająca westybulopatia jest dość rzadką chorobą młodych kobiet. Zawroty mają charakter układowy, często towarzyszą wymioty. Napady trwają do kilku godzin. Ok. 50 % chorych miewa również  migrenowe bóle głowy. Przyczyna choroby nie jest w zasadzie wyjaśniona.
Zapalenie nerwu przedsionkowego jest prawdopodobnie infekcją wirusową, przebiega epidemicznie, polega na kilkudniowych układowych zawrotach. Objawy całkowicie ustępują, zwykle bez nawrotów.

Choroba Meniera występuje dość rzadko. Jest spowodowana  wodniakiem błędnika. Charakteryzuje się występowaniem nawet kilkugodzinnych napadów zawrotów głowy z towarzyszącym szumem usznym i niedosłuchem. Pomiędzy napadami słuch jest zwykle prawidłowy, jednak po wielu napadach może postępować niedosłuch.

Bardzo rzadko występuje udar błędnika spowodowany zatorem lub zakrzepem drobnej tętnicy błędnika. Objawami są zawroty i wymioty z oczopląsem oraz niekiedy z ubytkiem słuchu, ponieważ zwykle zajęty jest również tzw.ślimak mieszczący komórki zmysłowe dla narządu słuchu.
Paroksyzmia przedsionkowa polega również na silnych krótkich napadowych zawrotach, połączonych z szumem usznym. Incydenty są krótsze niż w chorobie Meniera, ale zależą również od szczególnej pozycji głowy, jak w łagodnych położeniowych zawrotach. Przyczyną choroby jest drażnienie nerwu przedsionkowo-ślimakowego przez zmienione miażdżycowo naczynie (tzw. konflikt naczyniowo-nerwowy). Leczenie choroby znacznie się różni od innych uszkodzeń błędnika.

W celu potwierdzenia uszkodzenia błędnika lekarz dysponuje wieloma próbami i testami klinicznymi, łatwymi do wykonania w gabinecie lekarskim. Konieczne jest również dokładne badanie słuchu - audiometria. Jednak  badanie fizykalne nie zawsze jest wystarczajace i można je potwierdzić testami bardziej instrumentalnymi, jak próba kaloryczna, elektronystagmografia i wideonystagmografia. Badania te mogą być niestety przykre dla chorego, ponieważ w celu oceny pobudliwości błędników należy sprowokować napad zawrotu.

W CCN Salus w celu potwierdzenia tła błędnikowego zawrotów wykonujemy badanie oparte na wideonystagmografii, nazwane w skrócie od nazwisk  odkrywców ICS Impulse.

Badanie to oparte jest na fizjologicznym odruchu przedsionkowo-ocznym i jako jedno z nielicznych nie jest przykre dla pacjenta. W celu oceny każdego z sześciu kanałów półkolistych wykonuje się szybkie ruchy głową w odpowiednich płaszczyznach. Ruch oczu jest rejestrowany przez  kamerę umieszczoną na okularach i analizowany przez  specjalne oprogramowanie. U całkowicie zdrowej osoby wzrok podąża równo z ruchem głowy. W przypadku uszkodzenia błędnika ruch gałek ocznych jest opóźniony. Natomiast choroba Meniera powoduje nadmierną pobudliwość jednego z kanałów półkolistych- wówczas ruch gałek ocznych w stosunku do skrętu głowy jest za szybki.

Rozpoznanie uszkodzenia woreczka lub łagiewki ułatwiają tzw. potencjały przedsionkowe, aktywowane bodźcem akustycznym. Silny dźwięk powoduje bowiem pobudzenie otolitów błędnika i aktywuje mięśnie gałkoruchowe oraz szyi, a zapis napięcia mięśni można odebrać elektrodą odbiorczą i zarejestrować w komputerze. Wprowadzenie tego rodzaju badania planowane jest w  CCN Salus w I półroczu 2016 roku.

CCN „SALUS”                            
specjalista neurolog                       
lek. med. Beata Jarka – Sieniawska   

   
        

«« Powrót